Trí tuệ nhân tạo trong thời gian gần đây đã đạt được sự phát triển thần tốc theo cấp số nhân, mang lại ảnh hưởng vô cùng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực từ y tế, công nghiệp sản xuất, đến công nghiệp ô tô, bán lẻ, tài chính, giáo dục, năng lượng, giao thông v.v... Như vậy hầu hết các lĩnh vực đều chứng kiến sự tác động vô cùng mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo trong việc mang lại mức độ hiệu quả, mức độ tự động hóa, mức độ sáng tạo, mức độ AI thay thế công việc được thực hiện bởi con người với tốc độ mà chúng ta chưa hề chứng kiến trước đây.

Để cho quý vị có thể hình dung được một cách dễ dàng, có thể dẫn chứng một số ví dụ cụ thể như sau:

1. Các hãng hàng không sử dụng mô hình AI để điều chỉnh giá vé máy bay theo thời gian thực, để tối ưu hóa lợi nhuận cao nhất cho mỗi chuyến bay. Hàng triệu quyết định về chỉnh giá được đưa ra với tốc độ rất cao mà con người không thể thực hiện được tương tự.
2. Công ty Amazon sử dụng AI để điều chỉnh giá sản phẩm thương mại điện tử tự động nhiều lần trong ngày. Nếu việc này thực hiện bằng con người thì sẽ phải cần hàng chục ngàn chuyên gia để làm.
3. AI đạt được mức độ rất thông minh về toán học, có thể giải những bài toán cấp độ trung học và đại học về hình học, đại số, giải tích, lượng giác, xác xuất thống kê một cách nhanh chóng. Tuy nhiên vẫn còn hạn chế trong việc đọc và diễn giải các đồ hình vẽ bằng tay và một số hạn chế nhỏ khác.
4. AI không chỉ tương tác với con người qua văn bản, mà còn qua giọng nói, hình ảnh. AI tích hợp vào xe ô tô cho phép chúng ta điều khiển xe bằng giọng nói như bật điều hòa, hay hạ cửa kiếng theo yêu cầu.

Một số câu hỏi đặt ra cho chúng ta liệu rằng lúc nào đó AI sẽ hoàn toàn thay thế công việc của con người? Liệu rằng công việc làm ăn kinh doanh của chúng ta dù hiện tại đang thuận lợi nhưng sẽ bị đối thủ vượt qua do họ sử dụng tốt công cụ AI? Làm thế nào định hướng cho con cái chúng ta chọn nghề nghiệp phù hợp mà không bị AI thay thế?

Trong phạm vi giới hạn của bài trình bày này, câu trả lời cho các câu hỏi trên sẽ được đề cập đến trong nội dung phân tích trong hai chủ đề bên dưới đây.

• Chủ đề 1: AI tác động đến việc làm ăn sản xuất, kinh doanh
• Chủ đề 2: AI tác động đến công việc của người lao động

Chủ đề 1: AI tác động đến việc làm ăn sản xuất, kinh doanh

Là chủ doanh nghiệp, bạn cần lưu ý những lợi ích to lớn như sau mà AI mang lại

1. AI là một lực lượng lao động “ảo” mới xuất hiện (new virtual workforce) vô cùng hiệu quả:
   Ví dụ AT chatbot có thể làm công việc 24/7 phục vụ khách hàng như đặt vé máy bay, đổi vé, các dịch vụ hỗ trợ khách hàng khác mà không cần sự can thiệp của con người.
   Các dịch vụ AI khác như recommendation cho hệ thống thương mại điện tử, các AI agent có thể chạy 24/7 hỗ trợ kiểm tra tồn kho, tự động đặt hàng nếu thấy thiếu hàng hóa v.v... là một số ví dụ cho thấy AI đã trở thành một lực lượng lao động mới vô cùng hiệu quả và với chi phí không cao như lực lượng lao động con người.
2. AI giúp tăng năng xuất lao động:
   Chúng ta có thể sử dụng AI để đọc tài liệu từ các bản scan, và nhập dữ liệu vào hệ thống máy tính với độ chính xác rất cao thay cho con người. Công nghệ mới như OCR (Optical Character Recognition) kết hợp với AI có thể nhận dạng cả bản scan chữ viết tay. Các công ty luật hoặc bảo hiểm đã bắt đầu sử dụng AI để đọc hồ sơ khách hàng, hợp đồng bảo hiểm, hồ sơ claim bảo hiểm để lọc ra các nghi ngờ gian lận. Các ứng dụng AI này có thể đọc 1000 trang tài liệu trong vòng vài ngày, thay vì sức người có thể tốn đến 3 người làm việc trong 6 tháng mới xong.
   
3. AI giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả doanh nghiệp:
   AI có thể kết hợp với Internet vạn vật (IoT) để xác định xem máy móc trong nhà máy có dấu hiệu nóng quá mức, hay phát tiếng ồn bất thường, gởi tính hiệu cảnh báo máy sắp sửa hỏng hóc để bảo trì kịp thời trước khi quá trễ, giúp giảm thời gian nhà máy dừng hoạt động. Ngoài ra nhiều ứng dụng AI giúp tối ưu sử dụng năng lượng, tự động bật tắt điều hòa, máy sưởi trong công sở và tự tắt đi khi hết giờ làm việc, hoặc khi văn phòng không có người.
   
4. AI giúp tạo ra các mô hình kinh doanh mới:
   AI giúp tạo ra mô hình kinh doanh mới ví dụ như thay vì bán máy in later màu giá rất cao, công ty máy in sẽ chào dịch vụ cho thuê máy in đó với chi phí vận hành rất thấp được tính theo dung lượng in được khoán hàng tháng. AI giúp công ty đấy bảo trì từ xa như biết hộp mực hết để thay, hoặc máy in hỏng hóc họ sẽ đến sửa ngay mà không phải có mặt thường trực tại công ty khách hàng.

Chủ đề 2: AI tác động đến công việc của người lao động

Nếu là người lao động, bạn cần phải lưu ý những vấn đề sau:

1. Gây ra thất nghiệp hàng loạt:
   Do AI thay thế trực tiếp một số công việc của con người, ngay cả những việc như nhập dữ liệu, nghiệp vụ hạch toán kế toán, và cả làm báo cáo thuế, AI mang lại sự đe dọa sẽ lấy đi công việc của rất nhiều ngành nghề.
   Các dự báo cho thấy AI có thể thay thế từ 5% đến 10% hoàn toàn con người, khoảng chừng 60% công việc thì AI có thể thay thế từng phần, và 30% công việc sẽ không bị AI thay thế.
   Vì vậy, khi tiến hành chọn nghề nghiệp, các bạn trẻ nên phải tìm hiểu công nghệ AI mới nhất sẽ ảnh hưởng đến nghề nghiệp của mình thế nào, khả năng AI có thể làm được những tác vụ gì, để mình có thể tìm cách thích ứng với AI. Thay vì khiếp sợ AI, chúng ta hãy thử sử dụng nó, đánh giá và xem AI như công cụ lao động của chúng ta.
   
2. AI có thể thay thế con người không?
   Hiện tại thì câu trả lời là không. Các nghiên cứu cho thấy rằng các mô hình AI sẽ rất khó thay thế con người trong các lĩnh vực cần sự sáng tạo, cần kỹ năng mềm như sự giao tiếp, sự đồng cảm, sự thấu hiểu, sự thích ứng. Những lĩnh vực này bao gồm nhà hàng, khách sạn, tiệm cà phê. Các vị trí công việc trong các công ty cần tính sáng tạo, tính nghệ thuật, công việc chăm sóc khách hàng, công việc cần kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng ra quyết định là sẽ rất khó để AI thay thế hiệu quả.

Để kết thúc bài viết, xin gởi đến khán giả một câu nói rất hay của ông Ginni Rometty, cựu giám đốc của công ty IBM như sau: “AI sẽ không thay thế con người, nhưng những ai sử dụng AI sẽ thay thế những người mà chưa hề sử dụng AI bao giờ”. “AI will not replace humans, but those who use AI will replace those who don’t.” – Ginni Rometty, Former CEO of IBM