Giá nhà tại Hà Nội và TP HCM tăng mạnh, trung bình 80-89 triệu đồng/m2, nhiều dự án cao cấp 150-300 triệu đồng/m2, trong khi thu nhập không theo kịp. Nguồn cung khan hiếm do vướng pháp lý, chi phí đầu vào tăng và thổi giá đẩy mất cân đối, khiến một gia đình công chức cần ít nhất 26 năm tích lũy mới mua được nhà, so với mức 15 năm toàn cầu.

TS Cấn Văn Lực kiến nghị sớm áp thuế chống đầu cơ với căn nhà thứ hai, đất bỏ hoang và các giao dịch ngắn hạn để điều tiết thị trường và hạ nhiệt giá, một công cụ đã phổ biến quốc tế. Triển khai cần cơ sở dữ liệu minh bạch để xác định sở hữu và giá trị tài sản; ông ước tính mất 1-2 năm chuẩn bị, đồng thời phải tính mức thuế hợp lý để tránh tạo gánh nặng.

Dữ liệu thị trường cho thấy hoạt động đầu cơ chiếm ưu thế: DKRA Việt Nam ghi nhận 70% giao dịch 8 tháng qua là của nhà đầu tư; khảo sát Batdongsan cho thấy 86% chỉ nắm giữ trong một năm. Bà Dương Thùy Dung (CBRE Việt Nam) ủng hộ thuế chống đầu cơ; ông Lê Hoàng Châu (HoREA) đề xuất thuế chuyển nhượng theo thời gian nắm giữ: 5% nếu bán trong 6 tháng, 4% sau 6-12 tháng, 3% trong 1-2 năm và 2% trên 3 năm.

Chính phủ định hướng đánh thuế trúng nhóm đầu cơ: Phó thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu tập trung vào đất bỏ hoang, dự án chậm tiến độ, nhà xây xong để trống. Ở dự thảo Luật thuế thu nhập cá nhân mới nhất, Bộ Tài chính bỏ phương án thuế 20% theo thời gian nắm giữ, giữ mức 2% trên giá chuyển nhượng như hiện hành. Nhiều chuyên gia cho rằng cần phối hợp biện pháp ngoài thuế như rút ngắn phê duyệt dự án, cải cách hành chính, tăng nguồn cung và phát triển hạ tầng để hiệu quả bền vững.