Gỗ bạch dương Nga tiếp tục xuất hiện trên thị trường châu Âu qua lộ trình quá cảnh và tái dán nhãn ở Trung Quốc, bất chấp các lệnh trừng phạt. Điều tra của Đài Phát thanh – Truyền hình Tây Nam Đức (Südwestrundfunk) (SWR) lần theo chuỗi cung ứng và phát hiện manh mối dẫn tới một nhà sản xuất đồ chơi Đức–Thụy Sĩ.

Các khu rừng bạch dương rộng lớn của Nga cung cấp nguyên liệu quan trọng cho ngành xây dựng và đồ nội thất toàn cầu, mang về nguồn thu lớn cho nhà nước Nga. Oligarch Alexei Mordaschow điều hành doanh nghiệp gỗ lớn nhất Nga và đã bị trừng phạt sau khi chiến tranh ở Ukraine nổ ra, song giao dịch vẫn tiếp diễn qua Trung Quốc. Dữ liệu thương mại cho thấy nhập khẩu gỗ từ Trung Quốc, đặc biệt vào Ba Lan, tăng vọt; tài liệu nội bộ từ một tập đoàn gỗ Nga mô tả cách gỗ được đổi mã/nhãn ở Trung Quốc để lọt vào EU.

Tại Ba Lan, đại diện ngành cảnh báo hệ quả cạnh tranh bất hợp pháp. Giám đốc Paged Marek Janke nói các chuyến gỗ lậu đe dọa sự tồn tại của ngành châu Âu và vi phạm lệnh trừng phạt cùng Quy định Thương mại Gỗ của EU (EUTR). Chuyên gia Jaroslaw Michniuk khẳng định Trung Quốc thành nhà xuất khẩu chính ván ép bạch dương nhưng nguồn vẫn là Nga; tại các hội chợ, gỗ được quảng bá với cụm “russian quality”, ngầm chỉ gỗ Nga. SWR cùng Tổ chức môi trường Earthsight (Earthsight) ghi hình bí mật nhiều chào mời công khai.

Phóng viên SWR đóng vai thương nhân trên các nền tảng quốc tế và thấy nhiều chào bán ván ép Nga, nổi bật có công ty con Trung Quốc của nhà sản xuất đồ chơi Đức–Thụy Sĩ Hape International ở Ninh Ba. Dữ liệu cho thấy đơn vị này nhập hàng nghìn tấn gỗ Nga vào Trung Quốc và rao bán số lượng lớn; email xác nhận nguồn gốc Nga kèm thông tin nhà cung cấp. Giám đốc Hape tại Đức nói không thể phát biểu thay các công ty chị em độc lập; chi nhánh Trung Quốc không phản hồi và xóa các chào bán ngay hôm sau. Tara Ganesh của Earthsight cho biết họ thường xuyên bắt gặp gỗ Nga bị khai sai; có doanh nghiệp còn công khai kho chứa ván ép dán nhãn sai, và ước tính mỗi năm khoảng 1 tỷ EUR gỗ bị trừng phạt vẫn vào EU.

Ở cấp chính sách EU, nghị sĩ Isabel Wiseler-Lima thuộc Đảng Nhân dân châu Âu (Europäische Volkspartei) kêu gọi siết chặt thực thi lệnh trừng phạt, thừa nhận việc lách lệnh diễn ra thường xuyên. Nghị sĩ Xanh Sven Giegold nhấn mạnh cần cưỡng chế tốt hơn, nhưng mọi thay đổi phải được Hội đồng Liên minh châu Âu đồng thuận, khiến việc nhắm mục tiêu vào doanh nghiệp hoặc cá nhân vi phạm trở nên khó khăn.

Ví dụ Ba Lan cho thấy biện pháp đối phó có hiệu quả: nhờ đào tạo có mục tiêu cho hải quan, trong đó có sự tham gia của nhân sự Paged, các lô hàng Nga bị nhận diện và chặn tại biên giới, khiến nhập lậu từ Trung Quốc sụt mạnh. Jaroslaw Michniuk, Ủy viên Ban chấp hành Liên đoàn Ván gỗ châu Âu (European Panel Federation), kêu gọi nhân rộng mô hình trên toàn châu Âu. Tuy vậy, luồng nhập khẩu chuyển hướng mạnh qua Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha theo dữ liệu hải quan; Wiseler-Lima chỉ trích việc kiểm soát lỏng lẻo ở nhiều nước EU đang vô tình nuôi dưỡng nguồn tài chính cho chiến tranh của Nga.