Bộ trưởng Tư pháp (Ministerstwo Sprawiedliwości - MS) kiêm Tổng công tố Waldemar Żurek thông báo đã gửi Hạ viện (Sejm) đề nghị tước miễn trừ, đồng ý bắt và tạm giam Zbigniew Ziobro trong vụ Quỹ Công lý (Fundusz Sprawiedliwości). Ông nêu 26 hành vi bị nghi, từ chi tiêu sai mục đích đến không xử lý văn bản, nghiêm trọng nhất là lập và điều hành nhóm tội phạm có tổ chức. Tại Văn phòng Thủ tướng (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - KPRM), Żurek nói nguy cơ cản trở điều tra, mức án có thể đến 25 năm và khả năng bỏ trốn là căn cứ áp dụng tạm giam; ông nhấn mạnh “hướng Budapest” là thực tế và trước đây có trường hợp không hợp tác, né triệu tập.

Một tổ điều tra đặc biệt số 2 của Viện Công tố Quốc gia (Prokuratura Krajowa) từ tháng 2/2024 đang làm rõ nghi vấn dàn xếp đấu thầu tài trợ nhiều triệu từ Quỹ Công lý, cũng như việc vượt quyền và thiếu trách nhiệm của lãnh đạo MS và các quan chức liên quan. Người phát ngôn công tố Anna Adamiak cho biết công tố viên, dựa trên chứng cứ, đã chấp nhận nghi vấn đủ căn cứ rằng Ziobro lập và chỉ huy một nhóm tội phạm có tổ chức, gồm quan chức Bộ Tư pháp và những người gắn với các đơn vị thụ hưởng, thực hiện chiếm đoạt tài sản và khai man tài liệu, với tổng số tiền bị chiếm đoạt hơn 150 triệu zł trong 26 hành vi.

Thủ tướng Donald Tusk nhận định lần đầu tiên trong lịch sử Ba Lan, có thể cả châu Âu, một cựu Bộ trưởng Tư pháp bị nghi những tội danh như vậy, trong đó có cầm đầu nhóm tội phạm có tổ chức. Ông tóm lược rằng đề nghị tước miễn trừ dựa trên nghi ngờ 26 tội để trục lợi cho người khác, lợi ích cá nhân và chính trị, cùng việc chiếm đoạt hoặc mưu toan chiếm đoạt tiền từ Quỹ Công lý.

Theo Adamiak, hồ sơ chứng cứ gồm lời khai nhân chứng, lời giải trình của nghi can, tài liệu về các cuộc thi cấp kinh phí, dữ liệu từ Cơ quan Kiểm toán Tối cao (Najwyższa Izba Kontroli - NIK) và các bản ghi lưu trữ số. Công tố cho rằng các hành vi bị nghi có liên hệ chặt chẽ với chức vụ Bộ trưởng Tư pháp và Tổng công tố mà Ziobro từng nắm, kèm nghĩa vụ giám sát đúng đắn việc chi tiêu nguồn quỹ; trọng tâm là hành vi vượt thẩm quyền và thiếu trách nhiệm của người thi hành công vụ.

Chủ tịch Luật pháp và Công lý (Prawo i Sprawiedliwość - PiS) Jarosław Kaczyński bác bỏ, gọi các cáo buộc là “nhảm nhí”, mang động cơ chính trị và nhằm đánh lạc hướng khỏi thất bại quản trị. Ông nói Quỹ Công lý có quyền phân bổ tiền, kể cả chuyển khoản để mua Pegasus phục vụ đấu tranh tội phạm, và coi diễn biến hiện nay là một dạng trả thù.

Adamiak bổ sung có lo ngại lớn về việc Ziobro né tham gia tố tụng, bỏ trốn hay can thiệp chứng cứ. Trước khi đề nghị bắt, công tố đã xin ý kiến chuyên gia ung bướu, người kết luận có thể tiến hành các biện pháp tố tụng và tạm giam nếu bảo đảm nhịp độ, thời gian nghỉ phù hợp; tối đa khung hình phạt có thể lên tới 25 năm tù.

Phía liên minh cầm quyền nhấn mạnh nguyên tắc “không ai đứng trên pháp luật”, còn PiS coi đây là đòn tấn công. Żurek cho biết trên X hồ sơ dài 158 trang và đề nghị cũng bao gồm tạm giam. Đại biểu Liên minh Công dân (Koalicja Obywatelska - KO) Patryk Jaskulski gọi Ziobro là “bố già” biến Quỹ Công lý thành công cụ chính trị; đại biểu PSL (Polskie Stronnictwo Ludowe) Jarosław Rzepa nói tòa sẽ quyết định và hệ quả sẽ phải sửa chữa lâu dài. Điều phối viên an ninh Tomasz Siemoniak và Bộ trưởng Nội vụ và Hành chính (MSWiA) Marcin Kierwiński cùng khẳng định “không có con bò thiêng”. Đại biểu Ba Lan 2050 (Polska 2050) Paweł Śliz nêu nghi vấn che giấu tài liệu và liên đới gia đình với “mafia xăng dầu”. Phía PiS như Michał Wójcik và Mariusz Błaszczak chỉ trích đây là màn “trình diễn” nhằm đe dọa đối thủ, khẳng định Quỹ Công lý hỗ trợ lực lượng cứu hỏa tình nguyện, nạn nhân tội phạm và bệnh viện.